Khi các tầng truyền thông bị xung đột – hiệu ứng nhiễu loạn

(Sóng truyền thông - Bài 5).

Trong tự nhiên, sóng tầng mặt và dòng chảy ngầm có thể hòa hợp, nhưng khi lệch pha hoặc va chạm nhau, sẽ gây ra rối loạn dòng chảy, dẫn đến xoáy nước, sóng ngược, hay những vùng nhiễu động cực kỳ nguy hiểm.

Truyền thông cũng vậy.
Khi các tầng truyền thông – gồm:

tầng dữ kiện (sự thật)

tầng cảm xúc (cảm nhận)

tầng giải thích (góc nhìn, phân tích)
– không ăn khớp hoặc bị điều hướng khác nhau, công chúng sẽ rơi vào trạng thái nhiễu cảm: không rõ đâu là trọng tâm, đâu là sự thật, đâu là “cảm giác được tạo ra”.

Ví dụ:

Một chiến dịch truyền thông có thể đưa ra thông tin đúng (dữ kiện), nhưng đẩy mạnh cảm xúc hoảng loạn hoặc tự hào quá mức, khiến người xem không đủ tỉnh táo để phân tích.

Một xu hướng mạng xã hội có thể “cảm xúc hóa” một chi tiết nhỏ, dẫn đến nhiễu tầng giải thích, khiến sự kiện bị hiểu sai lệch hoàn toàn.

Hiệu ứng nhiễu loạn truyền thông là khi công chúng tiếp nhận nhiều lớp thông tin nhưng không còn phân biệt được tầng nào là nền tảng, tầng nào là phái sinh, tầng nào là thao túng. Và lúc này, truyền thông không còn giúp kết nối người với người – mà khiến họ xa cách nhau bởi định kiến, cảm xúc hoặc nhầm lẫn.

Góc nhìn mở:
Trong bối cảnh truyền thông số ngày càng phức tạp, việc nhận diện các tầng truyền thông – và hiểu rõ mỗi tầng vận hành theo quy luật khác nhau – là cách để tự vệ và trưởng thành. Không phải thông tin nào cũng cần phản ứng ngay lập tức. Không phải sóng nào cũng nên cưỡi lên. Có khi, lùi lại để nhìn các tầng va chạm nhau chính là cách tránh bị cuốn trôi.